اصل 57

قواى حاكم در جمهور اسلامى ايران عبارتند از: قوه مقننه، قوه مجريه و قوه قضائيه كه زير نظر ولايت مطلقه امر و امامت امت بر طبق اصول آينده اين قانون اعمال مى‌گردند. اين قوا مستقل از يكديگرند.

اصل 5

در زمان غيبت حضرت ولى عصر «عجل الله تعالى فرجه» در جمهورى اسلامى ايران، ولايت امر و امامت امت بر عهده فقيه عادل و با تقوى، آگاه به زمان، شجاع، مدير و مدبّر است كه طبق اصل يكصد و هفتم عهده‏دار آن مى‌گردد.

اصل 2

جمهورى اسلامى، نظامى است بر پايه ايمان به:‏
1- خداى يكتا (لا اله إلا الله) و اختصاص حاكميت و تشريع به او و لزوم تسليم در برابر امر او.
2- وحى الهى و نقش بنيادى آن در بيان قوانين.
3- معاد و نقش سازنده آن در سير تكاملى انسان به سوى خدا.
4- عدل خدا در خلقت و تشريع.
5- امامت و رهبرى مستمر و نقش اساسى آن در تداوم انقلاب اسلام.
6- كرامت و ارزش والاى انسان و آزادى توأم با مسئوليت او در برابر خدا، كه از راه‏‏:
الف‌ـ اجتهاد مستمر فقهاى جامع‏الشرايط بر اساس كتاب و سنت معصومين (سلام‏الله عليهم اجمعين)،
ب‌ـ استفاده از علوم و فنون و تجارب پيشرفته بشرى و تلاش در پيشبرد آنها،
ج‌ـ نفى هر گونه ستمگرى و ستم‏كشى و سلطه‏گرى و سلطه‏پذيرى،
قسط و عدل و استقلال سياسى و اقتصادى و اجتماعى و فرهنگى و همبستگى ملى را تأمين مى‌كند.

الگوى رهبرى

رهبر در محكمه

در صدر اسلام در دو زمان، دو بار حکومت اصيل اسلام محقق شد، يک زمان رسول‌الله «صلى الله عليه وآله وسلّم» و ديگر وقتى که در کوفه على بن ابى‌طالب سلام‌الله عليه حکومت مى‌کرد. در اين دو مورد بود که ارزش‌هاى معنوى حکومت مى‌کرد. يعنى يک حکومت عدل برقرار و حاکم ذره‌اى از قانون تخلف نمى‌کرد. حکومت در اين دو زمان حکومت قانون بوده است و شايد ديگر هيچ وقت حاکميت قانون را بدانگونه سراغ نداشته باشيم، حکومتى که ولىّ امرش ـ که حالا به سلطان يا رئيس جمهور تعبير مى‌کنند ـ در مقابل قانون با پايين‌ترين فردى که در آنجا زندگى مى‌کند على السواء باشد. در حکومت صدر اسلام اين معنى بوده است. حتى قضيه‌اى از حضرت امير در تاريخ است: در وقتى که حضرت امير سلام‌الله عليه حاکم وقت و حکومتش از حجاز تا مصر و تا ايران و جاهاى بسيارى ديگر بسط داشت، قضات هم از طرف خودش تعيين مى‌شد، در يک قضيه‌اى که ادعايى بود بين حضرت امير و يک نفر يمنى که آن هم از اتباع همان مملکت بود قاضى حضرت امير را خواست. در صورتى که قاضى دست نشانده خود او بود، و حضرت امير بر قاضى وارد شد و قاضى خواست به او احترام بگذارد، امام فرمود که در قضا به يک فرد احترام نکنيد، بايد من و او على‌السواء باشيم. و بعد هم که قاضى بر ضد حضرت امير حکم کرد، با روى گشاده قبول کرد.
اين حکومتى است که در مقابل قانون همگى على‌السواء حاضرند، براى اينکه قانون اسلام قانون الهى است و همه در مقابل خداى تبارک و تعالى حاضرند، چه حاکم، چه محکوم، چه پيغمبر و چه امام و چه ساير مردم. (6)

دو شرط اساسى

شرايطى كه براى زمامدار ضرورى است مستقيماً ناشى از طبيعت طرز حكومت اسلامى است. پس از شرايط عامه مثل عقل و تدبير، دو شرط اساسى وجود دارد كه عبارتند از:
1- علم به قانون
2- عدالت
چنانكه پس از رسول اكرم «صلى الله عليه وآله» وقتى در آن كسى كه بايد عهده‏دار خلافت شود، اختلاف پيدا شد باز در اينكه مسئول امر خلافت بايد فاضل باشد، هيچ گونه اختلاف نظرى ميان مسلمانان بروز نكرد. اختلاف فقط در دو موضوع بود.

تعريف مسجد جامع
81. مسجد جامع مسجدى است كه در شهر براى اجتماع همه اهل شهر بنا شده و اختصاص به گروه خاصى ندارد.

نجس کردن مسجد محو شده
82. مسجدى كه به كلى محو شده يا به جاى آن بناى ديگرى ساخته شده و اميدى هم به بازسازى آن نيست، معلوم نيست كه نجس كردنش حرام باشد گرچه احتياط در نجس نكردن آن است.

اجراء سرود همراه با موسيقى در مسجد و امثال آن
83. اجراى سرودهاى انقلابى و مانند آن همراه با نغمه‏هاى موسيقى در مکان مقدس و در مناسبتهايى که آن را اقتضا مى‏کند، اشکال ندارد مشروط به اينکه با احترام آن مکان منافات نداشته باشد و در مکانهايى مثل مسجد مزاحم نمازگزاران نباشد، ولى پخش موسيقى لهوى مضلّ عن سبيل الله به طور مطلق جايز نيست.

فاصله زن و مرد
78. بنا بر احتياط واجب لازم است بين زن و مرد در حال نماز، حداقل يک وجب فاصله باشد كه در اين صورت اگر زن محاذى مرد يا جلوتر از مرد باشد، نماز هر دو صحيح است. رعايت اين احتياط در مسجدالحرام لازم نيست.

سجاده و مهر منقش
79. نماز روى سجاده منقش و سجده بر مهر منقش فى ‌نفسه اشکال ندارد، ولى اگر به گونه‏اى باشد که بهانه به دست کسانى دهد که تهمت به شيعه مى‏‌زنند، توليد آن و نماز خواندن بر آن جايز نيست. و نيز اگر موجب تفرق حواس و از بين رفتن حضور قلب در نماز شود، کراهت دارد.

نماز در مكانى که موسيقى پخش مى‌شود
80. در مكانى كه موسيقى حرام پخش مى‌‌شود اگر نماز خواندن مستلزم گوش‌دادن به موسيقى باشد، توقف در آنجا جايز نيست، ولى نماز محکوم به صحّت‏ است.

تشخيص قبله
75. نمازگزار، بايد علم به جهت قبله داشته باشد و شهادت دو فرد عادل كه از روى نشانه‌هاى حسّى شهادت دهند نيز كفايت مى‌كند و اگر اين دو ممكن نبود، تمام تلاش خود را به كار برده و طبق گمانى كه به دست مى‌آورد عمل مى‌كند، حال اگر از طريق معتبرى، جهت قبله را تعيين و به آن سمت نماز خواند و بعد فهميد اشتباه كرده، در صورتى كه انحراف او تا 90 درجه باشد، نمازش صحيح است و اگر بيشتر از اين مقدار باشد در صورتى كه وقت نماز نگذشته، بايد اعاده كند و اگر وقت گذشته، قضا ندارد.

تشخيص قبله از راه قواعد علمى
76. اگر از قواعد علمى اطمينان به جهت قبله حاصل شود كافى ‌است.

اعتماد به قبله‌نما و محراب مساجد و قبور مسلمين
77. اعتماد به قبله‌نما در صورتى که موجب اطمينان براى مکلّف شود، صحيح است و بايد طبق آن عمل گردد، و در غير اين صورت مى‏‌توان بر اساس محراب مساجد و قبور مسلمين جهت قبله را تشخيص داد.

دخول وقت
70. هر زمان كه انسان اطمينان به دخول وقت پيدا كرد مى‌تواند نماز بخواند.

اعلام اوقات شرعى از طريق جدول‌ها و رسانه‌ها
71. اگر از زمان اعلامى توسط جدول‌ها و رسانه‌هاى گروهى اطمينان به دخول اوقات شرعى پيدا شود كافى است، در غير اين صورت بايد صبر شود تا اطمينان حاصل گردد.

شب‌هاى مهتابى
72. فرقى بين شبهاى مهتابى و غير مهتابى در طلوع فجر، وقت فريضه صبح و وجوب امساک براى روزه گرفتن نيست، هرچند احتياط در اين زمينه خوب است.

وقت نماز عصر
73. وقت نماز عصر تا غروب آفتاب است.

خواندن نماز برخلاف ترتيب
74. شخصى كه نماز عصر را پيش از نماز ظهر و يا نماز عشا را پيش از نماز مغرب خوانده چنانچه بر اثر اشتباه و غفلت بوده و بعد از تمام شدن نماز متوجه شود، نمازش صحيح است و اگر عمداً بوده، باطل است.

مقدار واجب مسح در تيمم
63. در مسح پيشانى هنگام تيمم بايد کف دست تا سر انگشتان بر پيشانى كشيده شود و نيز نسبت به پشت دست، بايد مسح دست تا سر انگشتان باشد.

طهارت اعضاء تيمم
64. بعيد نيست که طهارت اعضاء تيمم شرط نباشد، ولى احتياط اين است كه در صورت امكان پيشانى و پشت دست‌ها پاك باشد.

اشيايى كه تيمم بر آنها صحيح است
65. تيمم بر آنچه از زمين محسوب شود مانند سنگ گچ و سنگ آهک، صحيح است. و بعيد نيست كه تيمم بر گچ و آهک پخته و آجر و امثال آنها نيز صحيح باشد.

شك در كفايت وقت براى غسل يا وضو
66. اگر انسان نداند فرصتى كه از وقت نماز باقى مانده است به اندازه نماز با غسل يا وضو هست يا نه، بايد تيمم كند و نمازش را بخواند.

تكرار تيمم بدل از غسل
67. شخص جنبى كه از غسل کردن معذور است، پس از آن که تيمم بدل از غسل جنابت کرد اگر حدث اصغرى از او سر بزند، تا زمانى که عذر شرعى مجوز تيمم باقى است بنا بر احتياط واجب بايد براى اعمال مشروط به طهارت، تيمم بدل از غسل نمايد و وضو هم بگيرد، و اگر معذور از وضو باشد بايد تيمم ديگرى بدل از وضو نمايد.

معذور از وضو و تيمم
68. كسى كه نه وضو برايش ممكن است و نه تيمم، بنا بر احتياط واجب بايد نماز را در وقت بدون وضو و تيمم بخواند و بعد از وقت با وضو يا تيمم قضا کند.